Samenwerken is drie werkwoorden in één, althans dat is onze ervaring als quadruple helix cluster actief in de energiesector. Dat werken een werkwoord is, is evident en we zijn in Vlaanderen met z’n allen reeds lang op zoek naar de balans van wendbaar en werkbaar werk. We staan er veel minder bij stil dat ook samen eindigt op '-en' en eveneens een uitdaging vormt.
Iets samen doen vraagt immers een behoorlijke inspanning zoals een stap zetten buiten de eigen comfortzone. Iets samen doen impliceert elkaar leren kennen, overeenkomen, vertrouwen opbouwen en bovenal erop vertrouwen dat de andere partners hun werk kwaliteitsvol uitvoeren. En als dusdanig vormt samenwerken een behoorlijke opgave die op zijn minst drie werkwoorden waard is waarbij het oude gezegde geldt: alleen ga je sneller, en samen kom je verder.
Samenwerken vormt hierbij een manier van leven, een mentaliteit die zich niet laat tegenhouden door virtuele grenzen, laat staan landsgrenzen. Toch ondervinden we bij het samenwerken over de grenzen barrières, die veelvuldig van aard zijn. Denk maar aan een verschillend ondersteuningsbeleid of een verschillende wetgeving. En een verschillende visie rond die andere grote uitdaging: energietransitie. Laat het net in de energietransitie van groot belang zijn om samen verder te komen, en vooral aan een hoge snelheid om de 2030 doelstellingen te kunnen halen.
Energietransitie vormt een breed begrip. Kort door de bocht kunnen we energietransitie beschrijven als het omvormen van ons fossiel gebaseerde energievoorziening naar een duurzaam/emissievrij energiesysteem. Klinkt eenvoudig in theorie, maar dit is het allesbehalve in praktijk. Energie vormt dan ook een basisbehoefte die daarenboven ook een basisbehoefte vormt voor andere basisbehoeftes: geen voedingssector zonder energie, geen mobiliteit zonder energie, geen chemie zonder energie… Het hoeft niet te verbazen dat de huidige hoge energieprijzen een grote maatschappelijke uitdaging vormen. Een uitdaging waarin een zekere visie en begeleiding van hogere overheden nodig is.
En daar komt Interreg om de hoek kijken. Zowel de overgang naar een grensoverschrijdende samenwerking als grensoverschrijdende vergroening vormen een belangrijk opportuniteit waar we samen verder in moeten en kunnen komen, een niet voor de hand liggende uitdaging waar het opportuun is om stimulerende ondersteuning te geven, zowel financieel als met raad en daad. Interreg Vlaanderen-Nederland biedt een mooi evenwicht tussen het topdown aangeven van de juiste marsrichting en het laten opborrelen van bottom-up creativiteit die vanuit de verschillende stakeholders komt.
Duurzaamheid stopt immers niet aan de grenzen. Broeikasgassen verspreiden zich in een uitgestrekt gebied. De uitdagingen waarmee we als regio’s kampen zijn grotendeels gelijkaardig en toch niet helemaal. Een verschillende attitude en uiteenlopende geschiedenis maken dat de maatschappij anders is ingericht en oplossingen niet zomaar vertaalbaar zijn tussen de regio’s, en dat je elkaar best moet leren appreciëren voor die verschillen. En die verschillen gaan dieper dan de verwarring tussen spa rood en spa blauw. Ze gaan bijvoorbeeld over een totaal ander systeem van ruimtelijke ordening, een andere beleving van de reden om gas af te zweren, een Babylonische spraakverwarring over wat ASO, BSO, TSO, MBO, HBO, WO nu net inhoudt... Grensoverschrijdende samenwerking dwingt ons deze verschillen in vraag te stellen en met creatieve oplossingen voor de dag te komen.
Het bestaan van de grensregio vergemakkelijkt deze taak want laat ons wel wezen: hoe begin je in hemelsnaam aan grensoverschrijdend samenwerken? Je vindt de partners om samen te werken aan een groener Europa heus niet om de hoek. De projectadviseurs helpen je hierbij al een eind op weg. Zij hebben steevast een uitgebreid netwerk om je in contact te brengen met net die ene partij die complementair aan je is, al dan niet aan de andere kant van de grens.
En tot slot: de financiële ondersteuning is belangrijk voor de duurtijd van het project, maar het netwerk en de contacten blijven voor de rest van het leven!
Frederik Loeckx is als expert betrokken bij CrossRoads2 Sustainable Energy en bij ConnectSME. Hij is in het dagelijkse leven algemeen directeur van Flux50, een organisatie die sectoroverschrijdende samenwerking tussen energie-, IT- en bouwbedrijven faciliteert om het concurrentievermogen van de Vlaamse slimme energie-industrie te versterken in de transitie naar koolstofarme systemen.
